เห็ดขอนขาว
เป็นเห็ดที่ชาวอีสานเรียกเห็ดชนิดหนึ่งที่ชอบขึ้นบนขอนไม้ตระกูล เต็งรัง และไม้มะม่วง เห็ดชนิดนี้จะพบมากในช่วงต้นฝน หรือในช่วงที่ฝนชุก ในภาคกลางเรียกเห็ดชนิดนี้ว่า เห็ด
มะม่วง ดอกเห็ดจะเป็นสีขาวนวล หรือครีมกึ่งเหลืองอ่อน ในระยะที่ขอบหมวกดอกยังม้วนงอ เมื่อหงายขึ้นมองไม่เห็นครีบใต้ดอก หรือเห็นเป็นบางส่วนในบริเวณที่ครีบติดกับก้านดอก ระยะนี้เหมาะที่
จะเก็บมารับประทานที่สุด เมื่อดอกเริ่มแก่ ขอบหมวกดอกจะค่อยๆ คลายออก เผยอให้เห็นครีบใต้
หมวกและหลังจากนั้นขอบหมวกก็จะยกขึ้น ทำให้ดอกคล้ายรูปถ้วยหรือจานก้นลึก ซึ่งเมื่อถึงระยะนี้
ดอกจะเหนียว ยากต่อการรับประทาน เห็ดขอนขาว เมื่อนำไปประกอบอาหาร จะให้รสชาติหวาน
เหนียวเล็กน้อยคล้ายเนื้อสัตว์เป็นที่นิยมกันมากในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือตอนบน
วิธีการเปิดดอกและโรงเรือนเปิดดอก
การเปิดดอกจะใช้มีดคมๆ กรีดพลาสติกรอบๆ บ่าถุงออกเรียกว่า ตัดบ่า แล้วนำไปวางซ้อน
บนชั้นตัวเอ ซึ่งการเรียงไม่ควรให้สูงเกิน 1.5 เมตร เพราะความชื้นและความเย็นจากพื้นโรงเรือนจะ
ขึ้นไปไม่ถึง นอกจากนี้ยังสะดวกต่อการเก็บดอก ภายในโรงเรือนควรรักษาความชื้นไว้ที่ 70-90 %
โดยการรดน้ำ ระวังอย่าให้น้ำเข้าไปขังในก้อนเชื้อ จะเป็นเหตุให้ก้อนเชื้อเน่าเสียเร็ว อุณหภูมิในการ
เกิดดอก ระหว่าง 20-35 องศา การดูแลจะคล้ายกับเห็ดในตระกูลนางฟ้านางรม
โรงเรือนจะใช้วัสดุที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น เช่น ไม้ แฝก หญ้าคา พลาสติก เป็นต้น จะต้องเก็บความชื้น
ได้ดี ระบบการถ่ายเทอากาศสะดวก ง่ายต่อการทำความสะอาด ส่วนพื้นโรงเรือนควรใช้วัสดุที่เก็บ
ความชื้นได้ดี เช่น ทราย โรงเรือนที่นิยมมีขนาดกว้าง 4 เมตร ยาว 6 เมตร ที่ผนังด้านยาวมีหน้า
ต่างด้านละหนึ่งบานขนาด 0.45 x 0.65 เมตร นอกจากนี้ที่หน้าจั่วยังมีร่องระบายอากาศ ขนาด 0.4
x 0.6 เมตร โรงเรือนด้านในบุด้วยพลาสติก ด้านนอกมุงด้วยแฝก โรงเรือนควรอยู่ใต้ร่มไม้ หรือใช้
ซาแลนตาถี่ บังแสงด้านในโรงเรือนไม่ให้แสงแดดส่องลงโดยตรง เนื่องจากเห็ดนี้ชอบสภาพอากาศ
ร้อนชื้น ในฤดูหนาวที่มีอุณหภูมิต่ำลงกว่า 20 ๐ซ เกษตรกรในภาคอีสาน จะขุดเป็นห้องใต้ดินเพื่อ
บ่มเชื้อและเปิดดอกในนั้น เป็นห้องเล็กๆ ขนาด 2 x 2 เมตร มีบันไดไม้พาดเดินลงไปส่วนเหนือพื้น
ดิน 0.5 เมตร จะทำเป็นหลังคาพลาสติกปิดคลุมไว้เว้นช่องระบายอากาศเล็กน้อย ดินจะเป็นตัวเก็บ
ความร้อนให้เห็ดออกดอกสม่ำเสมอไม่พักตัวเนื่องจากอากาศเย็น
การเก็บดอกเห็ดขอนขาว
การเก็บดอกเห็ดขอนขาวเกษตรกรจะต้องหมั่นเก็บบ่อยๆ เหมือนเห็ดฟาง เนื่องจากดอกเห็ด
ขอนขาวเจริญเร็วมาก ควรเก็บในเวลา เช้า บ่าย และค่ำ ซึ่งผลผลิตในช่วงหลังจะเก็บไว้ในตู้เย็นแล้ว
นำไปขายปนกับผลผลิตที่เก็บในช่วงเช้า ดอกเห็ดในระยะที่ 1 และ 2 จะเหมาะที่สุดสำหรับการรับ
ประทาน และขาย ได้ราคาสูงกว่าดอกระยะที่ 2 และ 3 การบิโภคจะตัดส่วนโคนก้านออกบ้าง เนื่อง
จากเริ่มจะเหนียวแล้ว
การเก็บรักษาดอกเห็ด
หรือในถุงกระดาษและเก็บไว้ในช่องแช่ผัก หากบรรจุในถุงพลาสติกก็ควรเจาะรูให้ไอระเหยออกไปจะ
เก็บไว้ได้ประมาณ 1 สัปดาห์ หรือจะถนอมไว้โดยต้มกับน้ำเกลือ 3 เปอร์เซ็นต์ แล้วบรรจุในขวดแก้ว
ที่สะอาด เมื่อเย็นก็เก็บไว้ในตู้เย็นช่องใต้ช่องน้ำแข็งจะยืดอายุการเก็บได้นานยิ่งขึ้น
